تحقیقات نشان داده است که خواص خاکشیر را می توان بر کاهش درد دندان، دل‌درد و درد مفاصل مشاهده کرد.
خاكشير (Flixweed) بانام علمي Descurainia sophia، گیاهی یک‌ساله از خانواده شب بو است. مهم‌ترین و محبوب‌ترین قسمت این گیاه دانه‌های ریز آجری رنگش است. دانه‌ها به فرم بیضی دراز و در دو طعم تلخ و شیرین وجود دارند. این گیاه بومی آمریکای شمالی است اما در بسیاری از کشورهای اروپایی و آسیایی نیز پراکنده است و در ایران به‌صورت خودرو در کنار جاده، باغات و مزارع رشد می‌کند.
معمولاً براي پرورش، به‌صورت ديم كشت می‌گردد و پس از رسیدن میوه در فصل تابستان محصول را از طریق کوباندن و باد دادن وارد بازار می‌کنند. خاكشير در كتب طب سنتي، به نام‌های خبه، شفتره يا شفترك معرفی‌شده است. خاكشير تازه داراي رنگ روشن‌تر و طعم خاص خود مي‌باشد ولي خاكشير كهنه، داراي رنگ تيره‌تر و طعم تيزتري است.
تركيبات شيميايي
25 تا 29 درصد پروتئین و 27 تا 39 درصد چربی در دانه ی خاکشیر وجود دارد.
در دانه های خاکشیر دو نوع اسید چرب وجود دارد:
- اسیدهای چرب غیراشباع (70 درصد کل اسیدهای چرب) مانند اسید لینولئیک، اسید لینولنیك، اسید اولئیك
- اسیدهای چرب اشباع‌شده مانند اسید پالمتیك و اسید استئاریك
ضمن اینکه در خاكشیر اسانس روغن فراری وجود دارد كه دارای مواد بنزیل و ایزوسیانات است. از دیگر ترکیبات دانه خاکشیر، فنول‌ها، فلاونوئیدها و عناصری مانند، آهن، مس، منگنز، کلسیم، پتاسیم و روی هستند.
خواص خاکشیر برای بدن
رفع تشنگی:
وقتی دانه‌های خاکشیر در آب حل می‌شوند، لایه ژله‌ای شفاف دور دانه را احاطه می‌کند. از این ویژگی خاکشیر برای حفظ و ذخیره آب بدن در ساعات گرم تابستانی استفاده می‌شود.
درمان اسهال:
دانه ی خاکشیر دارای خاصیت ضد انقباضی است و با کاهش حرکات دستگاه گوارش سبب کاهش دفعات دفـع مدفوع، از دست دادن آب و وزن ناشی از اسهال می‌شود. برای درمان اسهال خاکشیر را به‌صورت جوشانده مصرف می‌کنند تا ترکیبات ضد اسهالی آن از درون دانه استخراج شود.
درمان یبوست:
خاکشیر ملین است. برای این منظور آن را در آب سر حل می‌کنند تا صمغ و موسیلاژهایش در آب متورم شود.
دانه‌های لعابی خاکشیر می‌توانند سطح روده را تر و لیز کنند و سبب سهولت دفع مدفوع شوند
افزایش ایمنی:
فنول و فلاونوئیدهای موجود در خاکشیر با داشتن اثر آنتی‌اکسیدانی و مبارزه با رادیکال‌های آزاد، از بروز سرطان جلوگیری می‌کنند
کاهش درد:
تحقیقات نشان داده است که خاکشیر بر کاهش درد دندان، دل‌درد و درد مفاصل اثربخش است.
ترمیم زخم:
روغن دانه خاکشیر برای ترمیم زخم و درمان سوختگی مفید است.
خواص خاکشیر در درمان کبد چرب:
با داشتن ترکیبات فلاونوئیدی مانند کوئرسین از تجمع چربی در کبد و فیبروز کبدی جلوگیری می‌کند
کاهش التهاب:
دانه ای ادرارآور است و التهاب کلیه و مجاری ادرار را رفع می‌کند. همچنین برای درمان التهاب مفاصل و التهاب لوزه‌ها نیز استفاده می‌شود.
رفع جوش:
برای از بین بردن کهیر، جوش و التهابات پوستی مفید است.
مفید برای زانان باردار:
یبوست یکی از مشکلات رایج زنان باردار است که می‌توان آن را با مصرف خاکشیر برطرف کرد.همچنین خاکشیر برای رفع حالت گرمی در این دوران نیز مفید است. خاکشیر اثر نرم‌کنندگی بر دهانه رحم دارد و می‌توان از این ویژگی برای روزهای آخر بارداری و تسهیل زایمان طبیعی استفاده کرد. بااین‌حال نباید در مصرف زیاد خاکشیر به‌خصوص تا قبل از هفته سی‌وهفت بارداری زیاده‌روی کرد زیرا باعث نرم شدن دهانه رحم و سقط‌جنین یا زایمان زودرس می‌گردد.
