به دلیل سفت و تنگ شدن رگ‌های خونی،سردی انگشتان دست و پا رخ می دهد که گردش خون به سمت دست و انگشتان را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود احساس سردی کنند.
برای محافظت در سرما اولویت بدن این است که اندام‌های حیاتی را گرم نگه دارد. در درجه حرارت‌های پایین خون به‌طور غریزی به سمت اندام‌های حیاتی بدن یعنی قلب، مغز و ریه هدایت می‌شود. در این شرایط سرد شدن برخی اندام‌ها مانند دست، پا و بینی کاملاً طبیعی است؛ اما اگر انگشتان دست‌وپای شما در درجه حرارت معمولی سرد باشند، می‌تواند یک علت اصلی داشته باشد که باید بررسی شود.
انگشتان سرد چه مشخصاتی دارند:
- احساس سستی، سوزن سوزنی و درد در نوک انگشتان
- تورم انگشتان
- تغییر رنگ انگشتان به قرمز تا رنگ پریده وکبودی
- درد مشترک در انگشتان، مچ و آرنج دست
- زخم شدن پوست نوک انگشتان
- نبض ضعیف و غیرعادی در انگشتان، مچ و آرنج
علت سرد شدن انگشتان دست و پا:
سندرم رینود
کم‌کاری تیروئید
کمبود ویتامین
دیابت
لوپوس
کم‌خونی،
بیماری شریانی
وضعیت خود ایمنی باشد.
سندرم رینود
بیماری سندرم رینود (Raynaud’s Syndrome) یکی از شایع‌ترین علل سردی انگشتان است. رینود اختلالی است که در آن انگشتان دست، پا، گوش و بینی در پاسخ به سرما و یا شرایط استرس‌زا سرد می‌شود. در این بیماری به دلیل گرفتگی سرخرگ‌های کف دست‌وپا، جریان خون کاهش می‌یابد و رنگ پوست سفید و در ادامه به دلیل کمبود اکسیژن به کبود متمایل می‌گردد. پس از باز شدن عروق خونی و جریان یافتن خون در دست یا پا رنگ انگشتان به قرمز تغییر می‌کند. در موارد شدید بیماری، اکسیژن‌رسانی بسیار ضعیف می‌شود و فرد با درد، زخم و حتی قانقاریا در انگشتان مواجه می‌گردد. در اغلب موارد رینود علت خاصی ندارد و با پوشیدن دستکش، گرم کردن دست و دوری از مکان‌های سرد مانند یخچال و برف برطرف می‌شود؛ اما گاهی رینود به دلیل وجود برخی بیماری‌ها نمایان می‌شود. عواملی که باعث بروز رینود می‌شوند شامل موارد زیر است:
بیماری‌های خود ایمنی مانند لوپوس، اسکلرودرمی، ارتریت، بیماری‌های روماتیسمی، اختلال انعقاد خون، کم‌کاری تیروئید، تروما، بورگر، رشد تومور و کیست در دست یا پا، مصرف برخی داروها مانند داروهای تنگ‌کننده جریان خون و داروی میگرن، سیگار کشیدن و استفاده مکرر از انگشتان مانند تایپ کردن.
مشکلات عصبی:
استرس، اضطراب و ترس ممکن است باعث سردی دست‌وپا گردد. یکی از پاسخ‌های طبیعی بدن به استرس و اضطراب انتقال آدرنالین به جریان خون است. همان‌طور که آدرنالین در خون گردش می‌کند، باعث می‌شود که جریان خون در قسمت‌های بیرونی و دور بدن کاهش پیدا کند و به بخش‌های ضروری‌تر مانند مغز و قلب انتقال یابد. این پاسخ برای حفظ انرژی و آماده کردن بدن برای هرگونه واکنش ناشی از تنش عصبی است.
سرمازدگی:
یخ‌زدگی ناشی از قرار گرفتن در معرض سرمای شدید و طولانی زیر صفر درجه سانتی‌گراد رخ می‌دهد. این اتفاق بیشتر در افراد علاقه‌مند به ورزش‌های زمستانی و برفی و شکارچیان مناطق کوهستانی رخ می‌دهد. کسانی که دچار یخ‌زدگی می‌شوند باید فوری از محل سرد دور شوند، لباس‌های مرطوب خود را بالباس‌های گرم و خشک عوض کنند، بدن فرد را با پتو گرم کنند و به او مایعات گرم بدهند. انگشتر و زیورآلات تنگ را از بدن مصدوم خارج کنند، به تاول‌های روی عضو یخ‌زده دست نزنند، از راه رفتن با پای یخ‌زده و مالش انگشتان یخ‌زده بپرهیزند، اجازه سیگار کشیدن به فرد ندهند و فورا به فوریت‌های پزشکی مراجعه کنند.
استعمال دخانیات و بیماری‌های وابسته به آن
استعمال سیگار باعث افزایش کلسترول خون و ایجاد پلاک در عروق خونی می‌شود. درنتیجه خون‌رسانی و اکسیژن‌رسانی به دست‌وپا مختل می‌گردد. بیماری بورگر ارتباط مستقیمی با مصرف تنباکو و حتی قرار گرفتن در معرض دود آن دارد. بورگر باعث التهاب و تنگ شدن رگ‌های دست‌وپا، گرفتگی، درد انگشتان، رشد نکردن ناخن و کبودشدن انگشتان می‌شود. درصورتی‌که فرد سیگار و سایر دخانیات را ترک نکند بیماری بورگر درمان نمی‌شود و در موارد حاد فرد با قطع دست‌وپا روبه‌رو خواهد شد.
کم‌خونی
کم‌خونی و فقر آهن وضعیتی است که هموگلوبین و تعداد گلبول‌های قرمز سالم در رگ‌های خونی کم است، درنتیجه اکسیژن‌رسانی به‌درستی صورت نمی‌گیرد. کم‌خونی دارای نشانه‌هایی در بدن است که عبارت‌اند از: خستگی، سرگیجه، ریزش مو، سردرد، بی‌اشتهایی، شکنندگی ناخن، یبوست، عدم تمرکز، درد قفسه سینه و سردی دست‌وپا. در اکثر موارد کم‌خونی ناشی از فقر آهن با مصرف مکمل آهن و غذاهای غنی از آهن ویتامین c بهبود می‌یابد.
دیابت
افراد مبتلابه دیابت درخطر مشکلات گردش خون قرار دارند. بالا بدون سطح قند خون منجر به تنگ شدن شریان‌ها و کاهش خون‌رسانی به بافت‌ها می‌شود که ممکن است موجب سرد شدن اندام‌ها گردد. دیابت همچنین باعث آسیب عصب محیطی می‌گردد. این عارضه باعث می‌شود پا احساس سردی درونی بکند اما پوست حساسیت خود را به سرما از دست بدهد یا احساس سوزش و درد در ناحیه دست پا داشته باشد.
برای رفع سردی انگشتان دست‌وپا چه باید کرد؟
- پوشیدن لباس مناسب هنگام خروج از منزل مانند دستکش، جوراب، کفش گرم
- پابرهنه راه نرفتن
- قرار دادن دست‌وپا در آب ولرم و نه خیلی گرم به مدت 10 تا 15 دقیقه. این عمل را افراد دیابتی انجام ندهند.
- نوشیدن مایعات و غذای گرم
- ماساژ دادن دست‌وپا به‌جز در موارد سرمازدگی
- انجام برخی حرکات بدنی میان کارهای روزانه؛ مانند راه رفتن در دفتر کار، پرش، ماساژ دست‌ها و …
- پیچاندن پتو دور بدن یا استفاده از کیسه آب گرم به‌خصوص برای افرادی که سرماخورده‌اند
چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم؟
در صورتی که سردی دست‌وپا همراه با علایم زیر است به دکتر مراجعه کنید:
- تب
- خستگی و خواب‌آلودگی
- درد مفاصل
- زخم شدن انگشتان دست‌وپا
- تغییرات پوستی مانند پوسته‌پوسته شدن، ضخیم شدن، نازک شدن و تغییر رنگ پوست
- کاهش یا افزایش وزن
- احساس درد و کرختی و وزوز طولانی انگشتان
