تأثیر کربوهیدرات‌ها بر خلق و خو
در چند دهه گذشته تحقیقات گسترده‌ای در خصوص تأثیر مواد غذایی بر خلق‌وخو انجام‌شده است و اکثر آن‌ها به این نتیجه رسیدند که مواد غذایی و اجزاء تشکیل‌دهنده آن‌ها بر بروز، تشدید و کاهش برخی اختلالات و رفتارهای هیجانی تأثیر می‌گذارد. به‌عنوان‌مثال یکی از نشانه‌های تشخیص افسردگی تغییر اشتها است، بنابراین قطعاً می‌توان گفت یک رابطه بین رژیم غذایی و افسردگی وجود دارد.
یکی از ترکیبات غذایی که بیشترین توجه را به خود جلب کرده، کربوهیدرات‌ها هستند. تأثیر کربوهیدرات‌های ساده بر خلق‌وخو از چند دقیقه پس از مصرف تا چندین ساعت و حتی در زمان طولانی‌تر بروز کند.
کربوهیدرات سطح سروتونین را افزایش می‌دهند
انتقال‌دهنده عصبی است که بیشترین توجه را هم ازنظر اثر آن بر خلق‌وخو و اتصال آن به ترکیبات غذایی دریافت سروتونین است.
کربوهیدرات سطح سروتونین و تریپتوفان را افزایش می‌دهند. تریپتوفان برای سنتز سروتونین ضروری است و در منابع غذایی پروتئینی یافت می‌شود و نه در کربوهیدرات‌ها، اما مصرف کربوهیدرات موجب آزاد شدن انسولین از پانکراس می‌گردد که باعث آزادسازی تریپتوفان در خون می‌شود. این فرایند فیزیولوژیکی بین کربوهیدرات‌ها و اثر آن‌ها بر روی سروتونین مرکزی، توضیحی قابل‌قبول برای چگونگی تأثیر ترکیب غذایی بر رفتار را فراهم می‌کند.
زمانی که ماده غذایی غنی از کربوهیدرات مانند برنج و اسپاگتی به‌تنهایی مصرف شود تنها 15 درصد افزایش تریپتوفان صورت می‌گیرد، اما اگر این‌ها با یک ماده غذایی با تریپتوفان بالا مصرف شود میزان افزایش تریپتوفان و سپس سروتونین در خون به میزان قابل‌قبولی افزایش می‌یابد.
چرا افراد در هنگام اضطراب و افسردگی تمایل به خوردن شیرینی دارند
افزایش سطح سروتونین در مغز با احساس آرامش، خواب‌آلودگی کمتر و افسردگی کمتر و حساسیت کمتر به درد همراه است و به این دلیل است که بسیاری از افراد گزارش می‌دهند که آن‌ها در هنگام اضطراب یا افسردگی تمایل به مصرف کربوهیدرات‌ها دارند
در این مواقع استفاده از رفتارهای سالم مانند ورزش کردن و تفریح سالم جایگزین مناسب مصرف کربوهیدرات در مقابله با استرس و افسردگی است.
خستگی از عوارض بلند مدت مصرف کربوهیدرات‌ها است
مکانیسم روانی دیگر که مصرف کربوهیدرات می‌تواند داشته باشد، اثر آن بر احساس خستگی است. در افراد سالم، یک وعده غذایی غنی از کربوهیدرات و پروتئین کم به‌طور قابل‌توجهی می‌تواند احساس خواب‌آلودگی یا خستگی را افزایش دهد.
مصرف کربوهیدرات ممکن است احساس قدرت را افزایش دهد و احساس افسردگی در افراد چاق و افراد مبتلابه سندرم پیش از قاعدگی را کاهش دهد. حس شادی و افزایش قدرت اثر کوتاه‌مدت و نتیجه فوری مصرف کربوهیدرات است، اما کاهش انرژی و احساس خستگی اثر طولانی‌مدت مصرف کربوهیدرات است.
مصرف کربوهیدرات، به‌ویژه کربوهیدرات‌های ساده، می‌تواند منجر به شروع یا حفظ افسردگی در برخی از افراد حساس شود، زیرا خستگی ناشی از آن می‌تواند منجر به افزایش دیدگاه خودخواهانه و بسیار بدبینانه گردد. بدبینی نیز با افزایش احساس خستگی، افزایش می‌یابد. این فرایندها رابطه بین مصرف کربوهیدرات، خستگی و افسردگی را نشان می‌دهد.
در برخی از افراد افسرده، حذف مصرف کربوهیدرات ساده می‌تواند سبب افزایش انرژی، کاهش احساس خستگی و کاهش افسردگی شود؛ اما مصرف دوباره کربوهیدرات‌های ساده در رژیم غذایی، احساس خستگی و بازگشت افسردگی را همراه می‌آورد.
بیماران اسکیزوفرنی تمایل به مصرف بالای قند دارند
اسکیزوفرنی نوعی اختلال روانی است که در آن مرز بین خیال و واقعیت مخدوش می‌شود. دیابت در افراد مبتلابه اسکیزوفرنی شایع‌تر است و افراد مبتلابه اسکیزوفرنی به میزان زیادی تمایل به مصرف قند و چربی دارند.
تأثیر کربوهیدرات‌ها بر بیش فعالی
بیش فعالی (ADHD) اختلال شایع در کودکان به‌خصوص کودکان پسر است که با علائمی مانند کمبود توجه و تمرکز، تکانشگري و فعالیت بیش‌ازحد مشخص می‌شود. تحقیقات نشان داده‌اند که قندهاي تصفیه‌شده و رژیم کم پروتئین و پر کربوهیدرات تأثیرات سوئی بر رفتار بیش فعالی دارند.
تأثیر شکر تصفیه‌شده بر سلامت روان
حداقل دو مکانیسم بالقوه وجود دارد که از طریق آن می‌توان گفت مصرف شکر تصفیه‌شده می‌تواند تأثیرات سمی بر سلامت روان داشته باشد. اول، قند باعث کاهش فعالیت هورمون کلیدی رشد در مغز می‌شود که BNDF نام دارد. سطح BNDF در بیماران افسردگی و اسکیزوفرنی بسیار پایین است. دوم اینکه مصرف قند موجب واکنش‌های شیمیایی ازجمله التهاب مزمن می‌شود. التهاب در بلندمدت عملکرد طبیعی سیستم ایمنی را مختل می‌کند که موجب تخریب مغز و افزایش خطر افسردگی می‌شود.
تأثیر سن و زمان مصرف کربوهیدرات بر خلق‌وخو
به گفته دکتر Bonnie Spring از دانشگاه هاروارد، اثرات مواد مغذی بر خلق‌وخوی و رفتار، به سن و جنس و زمانی که غذا مصرف می‌شود، بستگی دارد.
به‌عنوان‌مثال زنان پس از خوردن یک وعده غذایی پر کربوهیدرات، احساس خواب‌آلودگی و خستگی کمتر بیشتری نسبت به مردان دارند. درصورتی‌که مردان احساس آرامش بیشتری می‌کنند. در خصوص افراد 40 ساله و مسن‌تر، مصرف صبحانه پرپروتئین در مقایسه با مصرف صبحانه با کربوهیدرات بالا، احساس تنش و عصبانت بیشتر و آرامش کمتری در آن‌ها ایجاد می‌کند. و یک ناهار با کربوهیدرات زیاد، مانع از انجام کارهایی می‌شود که نیاز به توجه و تمرکز مستمر دارد
خوردن آگاهانه برای سلامت روان بهتر
خوردن غذاهای شیرین برای فرار از خلق‌وخوی بد، غذا خوردن احساسی نامیده می‌شود. خوردن آگاهانه، پادزهری برای غذا خوردن احساسی است. آگاهانه غذا خوردن آموزش می‌دهد که یک فرد چگونه به‌آرامی و بدون حواس‌پرتی غذا بخورد. تحقیقات علمی نشان می‌دهند، هنگامی‌که از قدرت فکر استفاده می‌شود، پرخوری و غذا خوردن احساسی کمتر اتفاق می‌افتد.
