بینی انسان در حس چشایی تأثیر مهمی دارد، درواقع حس بویایی راه ورود بسیاری از مواد شیمیایی معلق در هوا است. یکی از دلایل کاهش اشتها در افرادی که سرماخورده‌اند، ضعیف شدن حس بویایی آن‌ها است. برای این افراد اکثر غذاها بی‌مزه هستند و جذابیت ندارند.
انسان از بدو تولد استشمام بوهای مختلفی از مراحل آماده‌سازی تا خوردن غذا را تجربه کرده است. بوی غذا این قدرت را دارد که شما را به سمت غذا یا دوری کردن از غذا هدایت کند؛ بنابراین می‌تواند یک راهنمای مهم در محیط غنی از مواد غذایی باشد.
هنگام گرسنگی حس بویایی قوی‌تر می‌شود
هنگامی گرسنگی، مکانیسم مغز باعث تقویت حس بویایی می‌شود. افزایش حس بویایی باعث یافتن بهتر مواد غذایی می‌شود و همچنین جذابیت برخی بوها را افزایش می‌دهد.
محققان برای توضیح مکانیسم‌های مربوط به نحوه هماهنگ شدن مغز با احساس گرسنگی، حس بویایی و اشتها، سیستمی به نام سیستم اندوکانابینوئید را معرفی کرده‌اند.
اندوکانابینوئیدها انتقال‌دهنده‌های عصبی هستند که بر اساس نیاز سیستم اندوکانابینوئید در بدن تولید می‌شوند.
سیستم اندوکانابینوئید شبکه‌ای از گیرنده‌های عصبی، آنزیم‌ها و اندوکانابینوئیدها است که در مغز حیوان و انسان وجود دارد. گیرنده‌های سیستم اندوكانابینوئید با احساساتی از قبیل خوشحالی، اضطراب و درد مرتبط هستند.
هنگام گرسنگی گیرنده‌های کانابینوئید نوع یک ((cannabinoid type-1 (CB1) در مغز از طریق ارتباط با سیستم عصبی قادر به فعال کردن پیاز بویایی و قشر بویایی می‌شود و این‌گونه حساسیت فرد نسبت به بو افزایش می‌یابد.
بوهای تحریک‌کننده اشتها
تابه‌حال پیش‌آمده که بوی نان تازه به مشامتان برسد و برای خرید یک قرص نان ترغیب شوید؟ علت این است که بوی یک غذا اشتها را برای محصولات با طعم و مزه یا کالری مشابه همان غذا افزایش می‌دهد. به‌عبارت‌دیگر استشمام بوی شیرینی، اشتها را برای خوردن غذاهای شیرین تحریک می‌کند و استشمام بوی غذاهای پروتئینی اشتها را برای خوردن همان نوع غذا تحریک می‌کند
بنابراین در اغلب موارد، بو به‌سوی مصرف مواد غذایی مشابه هدایت می‌شوند و شاید بتوانند بدن را برای هضم این گروه غذایی آماده سازند.
این ویژگی برای افراد چاق خطرناک است، درصورتی‌که برای فردی که دچار سوءتغذیه هستند کاربرد درمانی دارد.
بوهای سرکوب‌کننده اشتها
مطالعات متعدد نشان داده است که اسانس‌های روغنی (essential oils) یک‌راه مؤثر برای سرکوب اشتها، جلوگیری از پرخوری، ایجاد احساس سیری بیشتر و طولانی‌تر و کاهش میل به خوردن هستند.
درواقع با بوییدن (پنج دقیقه قبل از وعده غذایی)، خوردن یا مالش اسانس روی پوست، اسانس‌های روغنی از سد خونی_مغزی عبور می‌کنند و بر هیپوتالاموس و هورمون‌های تنظیم اشتها تأثیر می‌گذارند.
برخی از رایحه‌هایی که بر مغز تأثیر می‌گذارد و باعث کنترل احساس سیری می‌شود به شرح زیر است:
اسانس نعنا
اسانس نعنا بخشی از هیپوتالاموس را کنترل می‌کند که احساس سیری را تنظیم می‌کند و باعث آزاد شدن هورمون‌های کاهش اشتها، به‌ویژه لپتین می‌شود، درحالی‌که ترشح هورمون گرسنگی مانند گرلین را سرکوب می‌کند
همچنین اسانس نعنا به کنترل استرس و اضطراب کمک می‌کند و مانع از پرخوری عصبی می‌گردد.
اسانس ریحان
استرس نقش مهمی در افزایش وزن ایفا می‌کند، زیرا اضطراب باعث آزاد شدن هورمون استرس کورتیزول می‌شود که تمایل به مصرف شکر را افزایش می‌دهد.
اسانس ریحان می‌تواند استرس و اضطراب را از بین ببرد، زیرا حاوی سطوح بالای لینالول است. لینالول نوعی ترکیب آروماتیک آداپتوژن است که ترشح کورتیزول را کنترل می‌کند.
اضافه کردن یک یا دو قطره اسانس ریحان به لیوان آب قبل از غذا خوردن می‌تواند به کاهش استرس و کنترل اشتها مرتبط با اضطراب کمک کند.
اسانس گریپ‌فروت
اسانس گریپ‌فروت:
- یک مهارکننده طبیعی اشتها است که با فعال کردن آنزیم‌های بزاق موجب شکستن چربی‌ها و کاهش وزن می‌شود.
- ماده‌ای به نام nootkatone دارد که باعث فعال کردن آنزیم پروتئین کیناز (AMP) می‌شود. این آنزیم سوخت‌وساز بدن را با سوزاندن گلوکز افزایش می‌دهد.
- به‌عنوان یک دیورتیک (ادرارآور) عمل می‌کند که باعث از دست دادن آب اضافی بدن می‌شود.
برای بهره‌مندی از اسانس گریپ‌فروت می‌توان آن را به‌صورت استنشاقی، موضعی یا خوراکی (چند قطره در یک لیوان آب) استفاده کرد.
اسانس دارچین
اسانس دارچین حاوی ماده‌ای به نام سینامالدئید است که موجب می‌شود سلول‌های بدن انسولین بیشتری جذب کند و سطح گلوکز خون را کاهش دهند، بنابراین اسانس دارچین با حفظ سطح قند خون در کنترل اشتها مؤثر است.
اسانس زنجبیل
اسانس زنجبیل حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی است که به کاهش التهاب کمک می‌کند و باعث بهبود سلامت دستگاه گوارش می‌شود، بنابراین مواد مغذی بیشتری جذب بدن می‌شوند. این مکانیسم باعث کاهش میل به غذا می‌شود. همچنین رایحه زنجبیل باعث سوختن چربی و بهبود متابولیسم می‌شود.
اسانس اسطوخودوس
اسطوخودوس گیاه مؤثر بر استرس و اضطراب است که به‌اندازه لوزارپام و بنزودیازپین خاصیت درمانی دارد؛ بنابراین اسانس این گیاه با کاهش ترشح هورمون کورتیزول از پرخوری عصبی جلوگیری می‌کند. علاوه بر این اسطوخودوس باعث بهبود کیفیت خواب می‌گردد.
کمبود خواب با تحریک ترشح هورمون گرسنگی (گرلین) وکورتیزول و کاهش ترشح هورمون سیری (لپتین) باعث پرخوری می‌شود.
اسانس رازیانه
اسانس رازیانه از راه‌های مختلف به کاهش اشتها کمک می‌کند. دانه‌های رازیانه حاوی ملاتونین (هورمونی که به کنترل چرخه خواب کمک می‌کند) است، بنابراین کیفیت خواب را بهبود می‌بخشد.
ضمن اینکه اسانس رازیانه با بهبود فرایند هضم مواد غذایی موجب مصرف کالری کمتر می‌شود.
برای استفاده از این اسانس توصیه می‌شود چند قطره از آن را داخل لیوان آب بریزید، یا به‌صورت موضعی روی مچ دست بمالید.
