سازمان جهانی بهداشت توصیه می‌کند که تمام نوزادان به مدت شش ماه فقط از شیر مادر تغذیه کنند و سپس تا دوسالگی و بیشتر، تغذیه با شیر را همراه با غذاهای جامد یا مایع ادامه دهند.
شیر مادر شامل تمام مواد غذایی است که برای رشد سالم و طبیعی نوزادان در شش ماه اول زندگی خود نیاز دارند و مهم‌ترین غذا در سال اول زندگی نوزاد است.
از شیر گرفتن به معنی قطع کامل تغذیه نوزاد از شیر نیست بلکه هر زمان که مادر علاوه بر شیر خود به نوزاد غذایی دیگری بدهد، شروع به از شیر گرفتن کرده است.
نوزادان از شیر گرفته از شیر مادر، قبل از اولین سال تولد خود نیاز به غذای شیرخوار دارند. غذای شیرخوار معمولاً بعد از 12 ماه اول دیگر لازم نیست، زیرا کودک باید طیف گسترده‌ای از وعده غذایی خانواده میل کند.
فواید تغذیه با شیر مادر
چند روز اول پس از زایمان
تغذیه شیر مادر حتی برای یک دوره کوتاه مفید است. در چند روز اول پس از تولد نوزاد شما، سینه‌های مادر تولید آغوز می‌کند. این ماده غنی شامل مواد حیاتی، ازجمله ایمونوگلوبولین یا سلول‌هایی است که به ایجاد سیستم ایمنی کودک کمک می‌کند. شواهد فراوانی وجود دارد که نوزادانی که برای شش ماه اول زندگی‌شان با شیر مادر تغذیه می‌کنند، از تعداد زیادی بیماری‌های دوران نوزادی مانند شامل التهاب معده‌ای روده‌ای، بیماری‌های تنفسی و عفونت گوش میانی در امان هستند.
علاوه بر این تغذیه با شیر به بهبود سریع‌تر مادر پس از زایمان کمک می‌کند.
تا چهارماهگی
نوزادانی که از شیر مادر تغذیه نمی‌کنند بیشتر احتمال دارد که بیمار شوند یا در بیمارستان بستری شوند و خطر ابتلا به سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) بیشتر از نوزادان شیرده را افزایش دهد. سیستم گوارش نوزادانی که تا 4 ماهگی از شیر مادر تغذیه کند، به تکامل می‌رسد و برای جذب و تحمل غذاهاي پس از شيرگيري آمادگی پیدا می‌کند.
تا شش‌ماهگی
شیر دادن به نوزاد تا شش‌ماهگی به حفظ سلامت شیرخوار تا یک سال و کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه و سرطان تخمدان در مادر کمک می‌کند.
تا یک‌سالگی
تغذیه با شیر مادر تا یک‌سالگی در کنار غذای شیرخواران موجب کاهش خطر ابتلا به برخی سرطان‌های کودکان مانند سرطان خون می‌گردد.
تا دوسالگی
پس از گذراندن سال اول، مادران باید به‌تدریج غذای که خانواده میل می‌کنند را جایگزین غذای شیرخواران کنند.
پس از دوسالگی
سازمان بهداشت جهانی و یونیسف تغذیه با شیر مادر در دوران نوپایی را تشویق می‌کند و بیان می‌کند که شیر یک منبع مهم انرژی و پروتئین برای محافظت از بیمار در طی سال دوم زندگی کودک است.
اگر فرزند شما به خوردن غذای بزرگ‌سالان عادت کرد، می‌توان گفت که زمان مناسبی برای از شیر گرفتن کودک است. در بسیاری از فرهنگ‌ها کودکان حداقل تا 2 سال از شیر مادر تغذیه می‌کنند، اما پس از دوسالگی نباید مادر و فرزند تحت‌فشار قرار گیرند، شیر دادن تا 4 سالگی عملی رایج است.
بیولوژی بدن انسان از سن دوسالگی و شش‌ماهگی تا 7 سالگی آمادگی تغذیه با شیر مادر را نشان می‌دهد و تازمانی که کودک شیر می‌خورد، شیر مواد مغذی، عوامل ضدعفونی‌کننده و سایر مواد محافظتی را برای ویتامین می‌کند.
نکته مهم این است که شیرخوار را باید به‌آرامی از شیر گرفت، کاهش تعداد دفعات شیردهی در کنار افزایش تغذیه نوزاد با مواد غذایی دیگر علاوه بر حفظ سلامت فرزند از تورم غده‌های پستانی مادر نیز جلوگیری می‌کند.
علائمی که نشان می‌دهد فرزند آماده تغذیه با مواد غذایی جامد است، عبارت‌اند از:
- نشان دادن علاقه به غذا هنگامی‌که بزرگ‌ترها غذا می‌خوردند
- کنجکاو شدن به آنچه بزرگ‌ترها می‌خورند و تلاش و حرکت کردن برای رسیدن به مواد غذایی
- متوقف کردن بازگرداندن غذایی که دردهان نوزاد قرار داده می‌شود
- شروع به نگه‌داشتن سر و نشستن بدون کمک دیگران
- توانایی نگاه کردن به غذا، نگه‌داشتن و دردهان گذاشتن غذا به‌تنهایی
- توانایی در انجام حرکات جویدن غذا
- رسیدن به وزن مطلوب، اکثر نوزادان زمانی آمادگی خوردن غذای جامد یا مایع دارند که وزن آن‌ها به دو برابر وزن هنگام تولد رسیده باشد.
چگونه شیردهی را متوقف کنید؟
بهتر است عمل از شیر گرفتن به‌تدریج انجام شود، توقف ناگهانی شیردهی موجب می‌شود مادر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های تراکم خون پستان، برآمدگی پستان و ورم پستان گردد؛ سیستم گوارشی و سیستم ایمنی بدن نوزاد نیز دچار مشکل می‌گردد، علاوه بر این، این کار به لحاظ عاطفی برای مادر و فرزند بسیار سخت است.
نکات مهم در دوران شیرخوارگی
- شیر گاو به‌عنوان یک نوشیدنی اصلی برای نوزادان زیر یک سال مناسب نیست، اگرچه می‌توان از آن در تهیه غذای شیرخوار استفاده کرد.
- زمانی که کودک بیمار است و استرس زیادی دارد، اقدام به قطع شیر دادن نکنید
- بازگشت مادر به محل کار لزوماً به این معنی نیست که باید شیردهی را متوقف کند. به مادران شاغل توصیه می‌شود زمان شیردهی به کودک را تنظیم کنند و مواقعی که مشغول به کار هستند، شیر خود را بدوشند و در ظرف‌های مخصوص نگهداری کنند و به پرستار، مربیان مهد یا اعضای خانواده تحویل دهند.
همچنین بخوانید چگونه فرزندان خود را به تغذیه سالم تشویق کنیم
