شاه‌توت میوه‌ای با ارزش غذایی منحصربه‌فرد است که حاوی ترکیبات فیتونوترینت مانند رنگ‌دانه‌های آنتی‌اکسیدانی، مواد معدنی و ویتامین‌های ضروری برای سلامت بدن هستند.
توت‌ها درختان بومی مناطق گرم، معتدل و نیمه گرمسیری آسیا، آفریقا و آمریکا هستند.
بیش از صدها گونه از جنس توت وجود دارد که مهم‌ترین و اقتصادی‌ترین آن‌ها سه گونه ی زیر هستند:
- توت سفید
- توت قرمز
- شاه‌توت
شاه‌توت بانام علمی (Morus nigra) بومی آسیای جنوب غربی است. میوه این درخت به رنگ قرمز_بنفش خیلی تیره با طعم ترش و شیرین است که در اواخر بهار تا اواسط تابستان برداشت می‌شود.
ارزش غذایی موجود در 100 گرم میوه آبدار شاه‌توت در جدول زیر آورده شده است.
| انرژی | 43 کیلوکالری | ویتامین B6 | 0.050 میلی‌گرم |
| آب | 8.68 گرم | ویتامین E | 0.87 میلی‌گرم |
| فیبر | 1.7 گرم | فولات | 6 میکروگرم |
| پروتئین | 1.44 گرم | پتاسیم | 194 میلی‌گرم |
| کربوهیدرات | 9.80 گرم | آهن | 1.85 میلی‌گرم |
| قند | 8.10 گرم | کلسیم | 39 میلی‌گرم |
| چربی | 0.39 گرم | سدیم | 10 میلی‌گرم |
| ویتامین A | 25 واحد بین‌الملل | سلنیوم | 0.6 میکروگرم |
| ویتامین C | 36.4 میلی‌گرم | روی | 0.12 میلی‌گرم |
| ویتامین B1 | 0.029 میلی‌گرم | مس | 0.06 میلی‌گرم |
| ویتامین B2 | 0.101 میلی‌گرم | منیزیم | 18 میلی‌گرم |
| ویتامین B3 | 0.620 میلی‌گرم | فسفر | 38 میلی‌گرم |
| ویتامین K | 7.8 میکروگرم | بتاکاروتن | 9 میکروگرم |
خواص شاه‌توت برای سلامتی بدن
توت‌ها سابقه طولانی در درمان بیماری‌ها دارند و تقریباً تمام قسمت‌های گیاه بدین منظور استفاده می‌شود.
برخی از مهم‌ترین خواص این میوه عبارت‌اند از:
- کمک به هضم غذا
- افزایش گردش خون
- تنظیم فشارخون
- جلوگیری از سرطان
- بهبود بینایی
- ضدالتهاب
- افزایش ایمنی
- محافظت از استخوان‌های
- کاهش کلسترول بد
- جلوگیری از پیری زودرس
شاه‌توت دارای مقدار قابل‌ملاحظه‌ای از فلاونوئیدهای فنولی به نام آنتوسیانین‌ها است که به توت‌ها اثرات بالقوه بهداشتی در برابر سرطان، بیماری‌های پیری و عصبی، التهاب، دیابت و عفونت‌های باکتریایی اختصاص داده است.
سطح بالایی از ویتامین A و ویتامین E همراه با تعدادی از اجزای کاروتنوئید مانند لوتئین، بتا کاروتن، زاکسنتین و آلفا کاروتن در شاه‌توت است که همه این عناصر به عنوان آنتی‌اکسیدان‌ها عمل می‌کنند.
رزوراتول
رزوراتول آنتی‌اکسیدان پلی فنولی موجود در توت‌ها است که از طریق تغییر مکانیسم مولکولی رگ‌های خونی با لخته شدن خون، سکته مغزی و قلبی مقابله میکند. این ترکیب فعالیت هورمون آنژوتانسین را که باعث تضعیف رگ‌های خونی و بالا رفتن فشارخون می‌شود را کاهش می‌دهد و از تولید اکسید نیتریک (هورمون وازودیلاتور) که نقش گشاد کننده عروق را دارد حمایت میکند.
همچنین این هورمون فرایندهای التهابی مانند آرتروز را در بدن کاهش می‌دهد. زاکسنتین موجود در توت از آسیب ناشی از نور به شبکیه و بروز بیماری آب مروارید چشم جلوگیری میکند.
آهن
شاه‌توت یک منبع عالی آهن است. این یک ویژگی نادر میان انواع توت‌ها است که حاوی 1.85 میلی گرم در 100 گرم میوه است (حدود 23 درصد RDI). آهن، جزئی از هموگلوبین سلول‌های قرمز خون است و در تعیین ظرفیت حمل اکسیژن در خون حائز اهمیت است.
توت‌ها همچنین منبع خوبی از مواد معدنی زیر هستند:
- کلسیم
- پتاسیم
- منیزیم
- فسفر
فواید پتاسیم:
پتاسیم جزء مهمی از مایعات سلولی بدن است و فواید زیر را برای بدن دارد:
- کنترل ضربان قلب و فشار خون
- کاهش گرفتگی عضلات و بهبود قدرت عضلانی
- کاهش فشارخون
- تراکم استخوان
فواید منیزیم :
- بهبود عملکرد عضلات ازجمله عضله و ماهیچه‌های قلب
- انتقال پیام‌های عصبی
- تنظیم دمای بدن
- سم‌زدایی
- تولید انرژی
- ساخت استخوان و دندان‌های سالم
فواید فسفر:
فسفر برای تقویت اعصاب، عملکرد کلیه‌ها، تقویت لثه و محافظت از دندان و استخوان ضروری است.
فیبر
محتوای فیبر موجود در شاه‌توت (1.7 درصد) به تقویت سیستم گوارش، مقابله با یبوست و نفخ، تنظیم میزان کلسترول خون و کاهش خطر بسیاری از بیماری‌ها کمک میکند.
ویتامین C:
ویتامین C موجود در این میوه برای به‌عنوان یک سلاح دفاعی در برابر هر بیماری که از سد آنتی‌اکسیدان‌ها گذشته‌اند عمل میکند. یک وعده شاه‌توت تقریباً می‌تواند کل نیاز ویتامین C بدن را تأمین کند.
مراقبت از پوست و مو با شاه‌توت
توت‌ها یک عامل مؤثر ضد پیری هستند؛
انواع آنتی‌اکسیدان‌ها مانند رزوراتول، بتاکاروتن، ویتامین A، C و E همگی در داشتن پوست شفاف، جوان و بدون چروک ایفای نقش می‌کنند.
آنتی‌اکسیدان‌های این میوه با تنظیم ساخت ملانین از بروز لکه‌های پوستی جلوگیری میکند، همچنین با تأمین رطوبت و پاک‌سازی پوست از سموم به پوست طراوت و زیبایی می‌بخشند.
حضور آنتی‌اکسیدان‌ها در توت کمک میکند تا مو از واکنش‌های اکسیداتیو رادیکال‌های آزاد در امان باشند و این‌گونه از شکنندگی مو جلوگیری میکند.
کلسیم، آهن، ویتامین C و B از سفید شدن مو جلوگیری میکند و باعث حفظ رنگ طبیعی مو می‌شود.
خواص برگ شاه‌توت
برگ شاه‌توت برای درمان بیماری های زیر به کار می رود:
- سرماخوردگی
- آنفلوانزا
- خونریزی بینی
- عفونت چشم
تحقیقات نشان می‌دهند که برگ توت دارای خواص ضدالتهابی است که می‌تواند در قطع پاسخ التهابی بدن به بیماری‌های مزمن مؤثر باشد.
از برگ توت برای ساخت داروی هومیوپاتی برای درمان دیابت استفاده می‌شود.
