از واکسن پاپیلومای انسانی برای پیشگیری از سرطان دهانه رحم استفاده می گردد.
سرطان دهانه رحم یا سرطان سرویکس (cervical cancer) سومین بدخیمی شایع دستگاه تناسلی زنان، دومین سرطان شایع در زنان و همچنین پنجمین سرطان بعد از سرطان ریه، پستان، کولورکتال و جسم رحم است. شیوع سرطان دهانه رحم در کشورهای در حال پیشرفته شش برابر بیشتر از کشورهای پیشرفته است و این به دلیل اختلاف این کشورها در رسیدگی و پیشگیری از این بیماری است.
ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)
ویروس پاپیلومای انسانی یکی از شایع‌ترین ویروس‌های منتقله جنسی از طریق تماس جنسی واژینال، مقعدی و دهانی است. این ویروس شامل 200 نوع ژنوتیپ مختلف است. ویروس‌های مرتبط با سرطان رحم و سایر بیماری‌های جنسی مرتبط با این ویروس، به دو گروه تقسیم‌شده‌اند:
HPV پرخطر (مانند تیپ‌های 16-18-31-33-35-39-45-51-52-58)
HPV کم‌خطر مانند (تیپ‌های 6 و 11)
نوع کم‌خطر رایج‌تر است.
بیماری‌های ناشی از آلودگی به ویروس HPV
عفونت با ویروس HPV علاوه بر سرطان دهانه رحم باعث بروز بیماری‌ها و سرطان‌های دیگر می‌شود. پنج درصد سرطان در زنان و مردان با عفونت HPV همراه است. انواع بیماری‌های مرتبط با ویروس HPV عبارت‌اند از:
-
زگیل تناسلی:
برجستگی‌های گوشتی موجود در ناحیه تناسلی و یا اطراف مقعد زنان و مردان.
-
سرطان واژن (مهبل)
سلول‌های سرطانی در ناحیه واژن تشکیل می‌شوند. این نوع سرطان نادر است و در افراد بالای چهل سال شیوع بیشتری دارد.
-
سرطان پنیس
یک نوع سرطان آلت تناسلی مردان است که در پوست و یا درون آلت تناسلی ایجاد می‌شود.
-
سرطان رکتوم
نوعی سرطان مقعد یا سرطان رکتوم در انتهای روده بزرگ یعنی مقعد به وجود می‌آید.
-
سرطان اروفارنکس
یک نوع سرطان حفره دهان و گلو است که از طریق رابطه جنسی دهانی منتقل می‌شود.
عوامل خطر آلودگی به ویروس HPV
- سن (در زنان بالای 55 شایع‌تر است)
- استعمال دخانیات
- ارتباط جنسی با افراد متفاوت
- عدم استفاده از کاندوم
- استفاده طولانی از داروهای هورمونی
- عفونت با باکتری کلامیدیا تراکوماتیس هنگام آمیزش جنسی
ویروس HPV در اکثر بیماران برطرف می‌شود، اما درصورتی‌که به‌صورت طولانی‌مدت در بدن باقی بماند منجر به سرطان دهانه رحم می‌گردد. مدت‌زمان پیشرفت عفونت جنسی به عفونت بدخیم و سرطان حدود ده سال برآورد شده است.
واکسن HPV برای پیشگیری از سرطان دهانه رحم و…
می توان گفت واکسن HPV از ابتلا به عفونت با انواع خاصی از HPV که با پیشرفت سرطان دهانه رحم و زگیل تناسلی همراه است جلوگیری می‌کند.
این واکسن در سه نوع ساخته شده است:
- گارداسیل (Gardasil)
- گارداسیل 9
- سرواریکس (cervarix)
واکسن گارداسیل:
در برابر چهار نوع ویروس HPV شامل ژنوتیپ های 6،11،16 و 18 محافظت می‌کند. تیپ 6 و 11 عامل 90 درصد زگیل‌های تناسلی هستند و تیپ 16 و 18 عامل سرطان رحم، سرطان مقعد و سرطان واژن هستند؛ بنابراین واکسن گاراداسین اثر محافظتی در برابر این بیماری‌ها را دارد. این نوع واکسن برای زنان و مردان قابل‌استفاده است.
واکسن سرواریکس:
در مقابل دو تیپ 16 و 18 اثر محافظتی دارد. این واکسن برای زنان قابل‌استفاده است.
واکسن گارداسیل 9:
این واکسن در برابر 9 تیپ از ویروس پاپیلومای انسانی یعنی دو نوع کم‌خطر 6 و 11 و هفت نوع پرخطر 16،18،31،33،45،52،58 محافظت می‌کند.
چه کسانی نباید واکسن دریافت کنند؟
دختران کمتر از 9 سال، زنان باردار و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند نباید این واکسن را دریافت کنند.
زمان واکسیناسیون HPV:
سازمان جهانی بهداشت توصیه به انجام واکسیناسیون دختران 9 تا 13 ساله و پیش از شروع روابط جنسی کرده است. در ایالات‌متحده، واکسیناسیون پاپیلومای انسانی برای دختران 11 تا 12 سال و همچنین واکسیناسیون برای زنان و دختران 13 تا 26 ساله‌ای که هیچ دوزی از این واکسن را دریافت نکرده‌اند توصیه می‌شود. در حال حاضر در اروپا، استرالیا، کانادا و امریکا برنامه واکسیناسیون HPV را در جدول واکسیناسیون و جزو برنامه واکسیناسیون ملی خود قرار داده‌اند.
این دارو به‌صورت داخل عضلانی، در سه دوز به فاصله زمانی صفر، دو ماه و شش ماه تزریق می‌شود.
دختران و زنان جوان 15 تا 21 ساله که مجموعه‌ای از واکسن‌های HPV و هر سه دوز آن را دریافت می‌کنند به‌اندازه کافی در برابر سرطان‌های ناشی از عفونت‌های HPV محافظت می‌شوند، اما واکسیناسیون دائمی در میان زنان 21 تا 26 اثربخشی بسیار کمی دارد.
نکته:
تعداد دوز این واکسن نیز مهم است و تحقیقات نشان داده است که تزریق یک یا دو دوز قدرت محافظتی به‌اندازه سه دوز از این واکسن را ندارد.
این موضوع به سن افراد بستگی دارد و فقط قدرت محافظتی کمتر از سه دوز در گروه سنی 9 تا 14 سال مشاهده‌شده است. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ایالات‌متحده (CDC) توصیه کرده است که یک یا دو دوز از این واکسن برای دختران گروه سنی در سن 9 تا 14 سالگی آغاز شود و از سن 15 سالگی به بعد باید از روش سه دوز واکسن استفاده گردد.
بنابراین استفاده از این واکسن در دوران نوجوانی با توجه به قدرت محافظتی بیشتر آن در زمانی که فرد جوان‌تر است، اهمیت بالایی دارد و مزایای استفاده از آن با افزایش سن تا 26 سال کاهش می‌یابد و از 26 به بعد سالگی هیچ مزیتی نخواهد داشت.
